Mehmet Hilmi Tükel; Gazeteci-Yazar
Aydın’a İz Bırakanlar Kervanına katılan bir meslekdaşım, güzide ve onurlu bir şahsiyet ayrıca Ramazanpaşa Mahallesi eski esnaflarından Matbaacı, Gazeteci-Yazar Aydının ilk Muharrirleri, Basın Şeref Kartı sahibi Gazetecilik hayatına damgasını vurup altın harflerle Aydın tarihine ve Aydınla ilgili kitaplara adını yazdıran Merhum Mehmet Hilmi Tükel.
Bahse konu meslekdaşımın yaşam öyküsü yazmak için üç güzel insanın bilgi ve birikimlerine müracaat ettim. Biri torunu Müjdat Günaydın, diğerleri ise değerli ağabeylerim Orhan Erdem ile (Merhum) Dr.Atınç Emnalar dır. Orhan Erdem ve (Merhum) Dr. Atınç Emnaların M. Hilmi Tükel’le olan anıları. Kısa bir not: Mehmet Hilmi Tükel’i Aydın halkı hep Hilmi Tükel diye bilmiştir. Nedeni Gazetesinde Mehmet ismini kullanmayıp Hilmi Tükel adını kullandığından. Mehmet ön adını bazen yazar ve gazeteciler dahi kullanmamışlardır.
Evet, adı geçen bu üç güzel insanların anlatımıyla Mehmet Hilmi Tükel;
Sağda Hilmi Tükel’in Babasının dükkanında bir hatıra resmi görülmekte. Nisan 1930
Müjdat Günaydın’ın anlatımıyla Dedesi Mehmet Hilmi Tükel; Dedem Mehmet Hilmi Tükel, 07 Ağustos 1907’de Aydında dünyaya gelmiş. Hüsnü Tükel’in altı çocuğundan en büyüğüymüş, Yunanlıların Aydını işgal ettiği günlerde Kenzül İrfan (Yedi Eylül) mektebinden mezun olur. Yunanlıların Aydını işgal etmesiyle Tükel ailesi Dedelerinin yanına Söke’ye giderler ve Aydın Kurtulana kadar orda kalırlar. Aydının kurtuluşundan sonra Aydına dönünce Dedemin Babası Hüsnü Tükel Doğu Gazi Bulvarında bakkaliye dükkanı açar. Dedem Mehmet Hilmi hem babasına Bakkaliye dükkanında yardım eder bir taraftan da yarım bıraktığı tahsil hayatına devam eder. 16 yaşında Teyzesinden (Hayriye) etkilenerek gazetelere yazı makale ve bulmaca göndermeye başlar ve 1928 yılına kadar Arap harfleriyle baskı yapan gazetelerde sayısız yazı ve hikâyeleri yayınlanır.
Birkaç arkadaşıyla bir araya gelerek 1931 yılında “Doğuş” dergisini çıkarırlar. Dergi kapanınca dedem vatani görevini yapmak üzere askere gider. Askerden terhis olduktan sonra Tercüman, Yeni İstanbul ve Demokrat İzmir gazetelerinde muhabirlik yapar ve nihayetinde 1938’de kendi adını taşıyan matbaasını kurar. Gazete ve dergi işiyle uğraşan şahısların baskı işlerini yapar.
M.Hilmi Tükel Matbaasında ses gazetesi basarken. Ocak - 1963
Mesele Çocuk Doktoru Ünal Aka’nın babası, Öğretmen Tuğrul Aka’nın çıkardığı “AKIŞ” dergisi gibi. Nihayet 29 Ekim 1946’da Hilmi Tükel adıyla özdeşen “SES” Gazetesini çıkarır. Gazetenin sahibi, yazı işleri müdürü, dizgicisi, baskıcısı, dağıtıcısı kısacası her şeyi kendisidir. Ayrıca çok arzuladığı ve daha önce yarım bıraktığı dergi çıkarma işini de 1947’de kendi matbaasında Doğuş dergisini çıkararak tattı. Matbaa 1938’den 1958 yılına kadar şimdiki Kasaplar halinin olduğu yerde imiş orayı yıkıp Kasaplar Hali yapacaklarından Hilmi Tükel Matbaasını o yıllarda çalgıcılar sokağı diye anılan Yapı Kredi Bankasının sokağında yanı benim şu anda lokanta olarak işlettiğim yere taşır. 1971 yılında Ses Gazetesi 25 yılını doldurduğundan Basın Şeref Kartıyla onurlandırıldı. “Ses Gazetesi” Salı ve Cuma olmak üzere haftada iki gün çıkar, fiyatı ise 5 kuruşmuş. Günlük olarak yayınladığı makalelerini Bir Kardeşin Hatırası, Sırnaşık, Ben Bir Günahkârım adlı kitaplarda toplamıştır. Ayrıca Atatürk’ün Aydına gelişi ile ilgili “ATATÜRK AYDIN’DA” kitabı onun eseridir. Birde Aydının Sinema kültürüne katkıda bulunmak için yazlık ses sinemasını kurmuştur.
M. Hilmi Tükel’in Güler (Korkut), Diler (Günaydın) ve Çiler (Barbaros) adında üç kız çocuk babasıdır. Güler (korkut) teyzem vefat etmiştir. Ayrıca Hilmi Tükel yorgunluğunu bahane ederek kendi isteği ile emekliye ayrılmış Ses Gazete ve Matbaasını 1976 yılında damadı Nurettin Günaydın tarafından devir alındı, kendisi de gazetede köşe yazarlığına devam etti. Babam Nurettin Günaydın 28 Haziran1987 tarihinde vefat etmesiyle Ses Gazetesi ikinci kez el değiştirdi. Dedem Hilmi Tükel ise 14 Haziran 1995 tarihinde vefat ederek hakkın rahmetine kavuşmuştur.
Orhan Erdem’in anlatımıyla; Hilmi Tükel Cumhuriyetin ilanından sonra Aydın'da yetişmiş yerel basının önemli ustalarındandır. Mesleğine muhabir olarak başlamış ses gazete ve matbaasını kurarak yıllarca sahibi ve başyazarı olarak hizmet etmiştir. Mütevazi kişiliği ile çevresinde sevilen saygın bir gazeteciydi. Yerel gazetelerde çalışan birçok basın elemanının yetişmesinde emeği vardır.
Gazetecilerin duayeni Nezih Demirkent'in "Medya Medya" kitabındaki ideal gazeteci kimliği ona çok uygundur. Hilmi Tükel'in meslek hayatı ilkeli bir çalışma tarafsız ve doğru haber üzerine kurulmuştur. Randevusuz ziyaret yapmaz, ziyaretini kısa tutardı. "Gazeteci kendini tanıtmaz tanınır, karşısındakini konuşturan, dinleyen insandır" derdi. Milli Mücadelede Aydın’ın işgalini görmüş yaşamış birçok tarihi ve sosyal olaya tanıklık etmiş bir basın mensubuydu. Ege bölgesinde basın şeref kartı sahibi tek gazeteciydi. Bunu yakın dostları ve meslektaşlarından başkası bilmezdi. Şöhretle işi olmayan günümüzde nesli tükenmek üzere olan basın mensuplarındandı.
Hilmi Tükel Ses Gazetesinin baskı klişelerini hazırlarken-Ocak 1963
Altmış beş yıllık gazetecilik hayatında Atatürk, İnönü, Menderes, Demirel, Ecevit dönemlerinin siyasi olaylarını bir gazeteci olarak yakından izlemiş, yazmış, yorumlamış mesleğin duayeniydi. Aydın'ı ziyarete gelen siyasi lider, milletvekili vs. önemli kişiler önce ses gazetesi ve Hilmi Tükel'i ziyaret etmeyi gelenek haline getirmişlerdi. Meslek hayatındaki saygın gazeteci kimliği bugün yitirmekte olduğumuz değerler manzumesindendir. Cumhuriyetin ilk yıllarından beri çıkan bazı ilk sayı gazetelerin koleksiyonuna sahipti. Yerel basın müzesi ve vakıf onun hayaliydi. Müzede kendi yazdığı kitaplar yansıra basın yayın enformasyon genel müdürlüğü ile Türkiye Gazeteciler Derneği, Anadolu basın birliği tarafından kendine verilen Altın rozet, plaket ve şiltlerin ailesinden alınarak basın müzesinde koruma altına alınmasını, gelecek kuşaklara örnek teşkil etmesini arzulardı.
Birçok hükümet başkanları ile yaptığı röportajların müzede korunmasını isterdi. Aydın tarihi araştırmalarında uzman gazeteci olarak çalıştı. "Atatürk Aydın' da" kitabını hazırlayan kurulun üyesiydi. Hilmi Tükel vefalı bir dosttu. Her cuma ileri yaşına rağmen tevazu gösterir sevdiği kişileri ziyaret eder gönül alırdı. Hilmi Tükel aramızdan ayrılalı 18 sene oldu. Yerel basındaki yokluğu her zaman hissedildi. Aydın'ımızda yerel basının nice Hilmi Tükeller yetiştirmesi onun ışığının sönmemesi dileği ile üstat Hilmi Tükel'in aziz hatırasını saygı ile anarım.
Dr.Atınç Emnaların anlatımıyla;
Aydında Gazetecilik ve benim Gazetecilik Yaşamım; Ben Liseyi Aydın lisesinde okudum, o zaman ben hem spor hem de müzikle ilgili iken aynı zamanda gazeteciliğe, yazmaya da çok meraklıydım. Lise yıllarımda Aydın da üç tane gazete vardı, günlük olarak çıkarlardı.
Hilmi Tükel Ses Gazetesini hazırlarken. - 1963
Bir tanesi Ses gazetesi rahmetli Hilmi Tükel’in çıkardığı, biri Hür Aydın gazetesi, birde zaman zaman çıkıp kapanan bir gazete daha vardı. Şimdi adını hatırlamıyorum. Ama Hür Aydınla, Ses devamlı çıkardı. Ben o Ses gazetesinde uzun yıllar köşe yazdım, spor haberleri, hikâyeler, Makaleler yazdım. Rahmetli Hilmi Tükel’le çok iyi anlaşırdık, hatta o matbaayı bırakıp gider, gazeteyi ben çıkartırdım.
Zaten bazı günler tek sayfa olarak çıkardı, tek sayfa dediğim, iki A4 kağıt büyüklüğünde idi. Hatta sol üst ön yüzünde Gazetenin sahibi Hilmi Tükel, İmtiyaz Sahibi Hilmi Tükel, Yazı işler Müdürü Hilmi Tükel, Çizgi ve Baskı Hilmi Tükel diye yazardı. Rahmetli babamda takılırdı. Gazeteyi Dağıtan, satan Hilmi Tükel, Paketleyen Hilmi Tükel diye gülüşürdük. Çok tatlı bir adamdı ve Hilmi Tükel sayesinde aydında böyle bir gazetecilik yaşamım olmuştur. Tabi amatör olarak.
Hilmi Tükel Ses Gazetesini dağıtırken – 1963
Solda SES gazetesinin künyesini belirten birinci sayfa küpürü görülmekte.
Aydın’a İz Bırakan duayen gazeteci olarak yazdığım Hilmi Tükel’ın yaklaşan vefat tarihi (14 Haziran 1995) nedeniyle onu anmak, yad etmek istedim. Ruhu şad mekânı cennet olsun. Hayatta olan aile bireylerine de sağlıklı mutlu günler dilerim.
Başka bir Aydın’a İz Bırakan şahsın yaşam öyküsünde ve Aydın Tarihine ışık tutanları yâd etmek üzere, Aydınlı aydınlık günlere olan inancımla Saygılarımı sunarım.
