Aydınlı mı?, Aydın Sevdalısı mı?  

Yirmi dokuz yıl önce Aydın'a geldiğimde benim için sıradan bir şehir gibiydi; ama çevrem genişleyip arkadaşlarım artıkça bir de okumaya ve tarihe olan merakım yüzünden Aydın'a dair yazılmış eserleri okudum. Aydının tarihini inceledim. Dostlarım bana Aydın’ın ekonomi ve siyasi hayatımızdaki yerini araştırmam gerektiğini söylediler. Aslında ilgimi çeken, çağlar önce yaşamış, tarihçi ve antik yazar, Tarihin babası olarak anılan Heredot'un "Bizim yeryüzünde bildiğimiz en güzel gökyüzünün altı ve en güzel iklimin bulunduğu yer" sözleriydi; çünkü Heredot bana göre Aydın'ın “BÜYÜK RESMİNDEN” söz ediyordu. Ben de bu BÜYÜK RESMİ oluşturan parçaları araştırıp, inceleyerek GÜZELHİSARI-AYDIN'' DAN İKİ MAHALLE... HASANEFENDİ VE RAMAZANPAŞA adlı iki mahallenin tarihini ve öyküsünü içeren kitabımı yazdım. 

Bu eser beş yıl emek vererek yapmış olduğum bir araştırmanın alın terinin ürünüdür. 

Kitabı yazmamda bana manevi destek vererek beni yönlendiren Hasanefendi ve Ramazanpaşa mahalleleri eski muhtarı Ertuğrul Özdemir’e, Saygı Değer dostum Dr. Öğr. Üyesi Günver Güneş' e bilgi ve birikimlerini benimle paylaşıp her zaman desteklediği için ayrıca Yağcılar içi esnafıyla birebir görüşerek kitabıma katkı sağlayan Nail Acar'a sonsuz teşekkürlerimi sunarım. Bana inanan ve güvenerek yaşam öyküsünü paylaşan herkese de sonsuz şükranlarımı sunarım.  

Söz konusu eserim üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm geçmişten günümüze genel hatlarıyla Aydın Tarihini içermektedir. İkinci bölüm Hasanefendi Mahallesi’nin tarihçesi ve bu mahallede yaşayan ailelerin yaşam öyküleri, Mahalle sınırları içinde bulunan okullar, camiiler, tarihi ören yerleri, resmi daireler (kamu kurum ve kuruluşlar), bankalar, taksi durakları, eski yazlık sinemaların tarihçeleri. Üçüncü bölümde ise Ramazanpaşa Mahallesi’nin tarihçesi ve bu mahallede yaşayan ailelerin yaşam öyküleri, Mahalle sınırları içinde bulunan okullar, camiiler, tarihi ören yerleri, resmi daireler (kamu kurum ve kuruluşlar), bankalar, taksi durakları, eski yazlık sinemaların tarihçeleri. Tüm bilgiler tarafından tek tek ve detaylı bir şekilde araştırılarak özverili bir çalışmanın sonucu olarak yazdım. Bu nedenle yukarıda adı geçen eserime bir ‘Aydın Ansiklopedisi’, bir ‘Aydın Yıllığı’, bir ‘Aydın Almanağı’ diyebiliriz.  

İkinci eserim, Dr. Öğr. Üyesi Günver Güneş’le birlikte hazırladığımız ve Aydın Büyükşehir Belediyesi’nin bastırıp halka dağıttığı “ÇANAKKALE/AYDIN-AYDIN/ÇANAKKALE Büyük Vatan Savunmasında Çanakkale Savaşlarında Şehit Olan Aydınlılar”. Üçüncü eserim ise yine Dr. Öğr. Üyesi Günver Güneş Beyefendi ile birlikte hazırladığımız Efeler Belediyesinin bastırıp dağıttığı “CUMHURİYET’İN 15.YILINDA AYDIN” adlı eserlerdir.  

Yazımın başında da dediğim gibi Aydınlı mı olmak? Ya da Aydın sevdalısı mı?.. 29 yıldır içinde yaşadığım, ekmeğini yediğim, havasını soluduğum Aydın’ın sevdalısıyım.  

Aydın Sevdasına bulaşmışken, kitabımda yayınladığım ve kitabımda yer almayan tüm Aydın'ı kapsayan, Kadım Şehir Aydın'a İz bırakanları Gazete köşesinde yazmaya karar verdim. Aydın’a İz Bırakanlar köşe yazılarıma Aydının Güzide Gazetelerinden “Hedef Gazetesi” nde başladım, Ardından Aydın'a İz Bırakanlar serisine devam ettiğim “Güven Haber” daha sonra (Rahmetle Andığım) Erdal Karakavukoğlu’nun sahibi olduğu “7 Eylül Gazetesi ve “AYDIN YEREL GAZETELERİ”nde ayrıca Arif Kunur’un sahibi olduğu “Aydın’da Haber” Gazeteleri’nde yazdım. Bana sağladıkları imkânlardan dolayı adı geçenlere teşekkür eder saygılarımı sunarım.  

Bu yazımla birlikte Aydın basının güzide Gazetelerinden değerli dostum güzel insan Cem Ulucan’ın sahibi olduğu “Zeybek Haber” Gazete ailesine katıldım. Aydın'a iz bırakanlar serisine kaldığım yerden devam edeceğim. Tüm okuyucularıma saygı ve hürmetlerimi sunarım. Bu sayımızda Eğitimci, Yazar, Edebiyat Tarihçisi, Dilci, Siyaset Adamı,  Aydın Milletvekili olan Agâh Sırrı Levent’i yazmaya karar verdim. 

                             Agâh Sırrı Levent; Yazar, Siyaset Adamı,  Aydın Milletvekili  

Eğitimci, Yazar, Edebiyat Tarihçisi, Dilci, Siyaset Adamı,  Aydın Milletvekili olan Agâh Sırrı Levent; 26 Ocak 1894’te Rodos’ta doğdu. Babası, Edirne Adliye Müdürü ve İstînaf Hukuk Mahkemesi birinci Başkanı Mehmed Sırrı Bey, annesi Burdurlu Müderris Nuri Efendi’nin kızı Râgıbe Hanım’dır.  

Mehmet Sırrı Beyefendi VI.(1939-1943) ve VII.(1943-1946) yasama dönemlerinde Aydın Milletvekili olarak görev yapmıştır. 

Yukarıda belirtiğim VII. yasama dönemi TBMM Milletvekilleri Albümünde Agâh Sırrı Levent’in otobiyografisine ve Türk İslam Ansiklopedisinde belirtilen Agâh Sırrı Levent’ın yaşam öyküsünü aynen sizlere aktarıyorum. 

[Agâh Sırrı LEVENT 

(Hüseyin Agâh LEVENT)  

CHP 

Rodos-1893, Mehmet Sırrı-Ragıbe-Daru’l-Fünün Edebiyat Şubesi-Fransızca-Edebiyat, Eğitimi, Pedagoji-İstiklâl Sultâniyesi Kurucusu Müdürü ve Edebiyat Öğretmeni, İstanbul Erkek Lisesi Edebiyat Öğretmeni, Eminönü Kazası İdare Heyeti Azası, Eminönü Halkevi Reisi, Yazar, Konya Babalık Gazetesi Yazarı, Felsefe ve İçtimâiyyât Dergisi Sahibi, Yeni Türk Dergisi Yöneticisi, Gazi Eğitim Enstitüsü Edebiyat Öğretmeni, İnönü Ansiklopedisi Genel Sekreteri-VI.Dönem (Ara Seçim) ve VII. Aydın Milletvekili-Evli, 1 Çocuk. 

Ölüm Tarihi: 28.10.1978] 

Türk İslam Ansiklopedisinde yazılan Agâh Sırrı Levent’in yaşam öyküsü2: 

İlköğrenimini Edirne’de gördükten sonra Edirne Mülkiye ve Askerî rüşdiyelerini bitirdi (1909). Bir süre Kabataş İdâdîsi’ne devam etti; Konya İdâdîsi’nden mezun oldu (1913). Yüksek öğrenimini İstanbul Dârülfünunu Edebiyat Şubesi’nde tamamladı (1919). Dârülfünunda öğrenci iken öğretmenliğe başladı (1913). I. Dünya Savaşı’nın çıkması üzerine askere alındı. 1917’de Bandırma’daki Beşinci Ordu Karargâhı’nda arkadaşları Eczacı Sâdi ve Kimyager Rıza ile Çocuk Yuvası adlı bir mektep kurdu. İstanbul’da açtığı özel İstiklâl Lisesi’nde Öğretmenlik ve Müdürlük yaptı (1922-1940). Bu arada İstanbul Erkek Lisesi Edebiyat Öğretmenliği ve Eminönü Halkevi başkanlığı görevlerini de yürüttü. 1940-1946 yılları arasında Aydın milletvekili olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde bulundu. Aynı yıllarda parti müfettişliğiyle görevlendirildi. 1947’de Gazi Eğitim Enstitüsü edebiyat öğretmenliğine tayin edildi. Bu görevdeyken 1949’da emekliye ayrıldı. 

1945-1951 yılları arasında İnönü Ansiklopedisi’nin (I-IV) genel sekreterlik görevini üstlenen Levend, ansiklopedinin adı Türk Ansiklopedisi olarak değiştirilince bu görevinden ayrıldı. 1961-1963’te ikinci defa ansiklopedinin (X-XI.) genel sekreterliğini yürüttü. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nde Türk Edebiyatı Tarihi dersleri verdi (1953-1956). Türk Dil Kurumu’nda Genel Sekreter (1951-1960) ve Başkan (1963-1966) olarak görev yaptı. Alanının önemli yayın organlarından olan ve ilk sayısı 1953’te çıkan Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten’in 1975 yılına kadar yönetmenliğinde bulundu; burada kendisinin de edebiyat tarihi araştırmaları yayımlandı. 1973’te sağlığının bozulmaya başlamasına rağmen yazı hayatını devam ettiren Levend, 28 Ekim 1978’de Ankara’da hayatını kaybetti. Evli ve 1 çocuk babasıydı. 

Journal of Turkish Studies’in XXIV. cildine ait üç sayı Agâh Sırrı Levend için hâtıra sayıları olarak yayımlanmıştır (2000). 

Merhum Agâh Sırrı Levent Son dönemlerin en verimli Edebiyat Tarihçisi ve Araştırmacılarındandır. Kendisine Allah’tan rahmet dilerim. Bir sonraki yazımda başka bir Aydın’a İz Bırakanlar kervanına katılan birey veya ailelerin yaşam öykülerinde buluşmak üzere saygılarımla.  

Aydın sevdalısı olarak Aydınlı güzel günlere...